علی غروی علیاری

آیت الله میرزا علی آقا غروی علیاری (۱۲۸۰ - ۱۳۷۶ ش) عالم ربانی، فقیه اصولى شیعه و از شاگردان سید علی آقا قاضی بود. آیت الله غروى علاوه بر رسیدگى به امور مردم، با تشکیل حوزه درس و تألیف کتاب در علوم مختلف اسلامى، به توسعه امور فرهنگى و علمی اهتمام ورزید.

ولادت و خاندان

میرزا علی آقا غروی در سپیده دم جمعه، دوازدهم رمضان المبارک سال ۱۳۱۹ هجرى قمرى، در تبریز و در خانواده تقوا و فضیلت قدم به عرصه هستى نهاد. در سه سالگى پدرش، مرحوم آیت الله میرزا محسن غروى علیارى، را از دست داد و از آن پس زیر نظر جد بزرگوارش، مرحوم آیت الله میرزا محمدحسن علیارى (فرزند علامه ملا علی علیاری)، قرار گرفت.

تحصیلات و اساتید

میرزا علی آقا علیاری پس از فراگیرى مقدمات در مکتب‌خانه به پیروى از نیاکانش که از پیشگامان دین بودند، به تحصیل علوم دینى پرداخت. آنگاه وارد محافل علمى شد و به حوزه درسى برخى بزرگان و علما در تبریز راه یافت. وى پس از تکمیل دروس سطح در سال ۱۳۴۱ هجرى قمرى، عازم شهر مقدس نجف اشرف شد و موفق به درک محضر بزرگانى شد که یگانه عصر خود بودند. برخى از اساتید وى در تبریز و نجف عبارتند از:

• میرزا رضى زنوزى، (از اکابر و فقهاى نامدار تبریز)؛

• میرزا حسن غروى علیارى، (جدّ امجد معظم له).
• سید علی آقا قاضی، (۱۳۶۶-۱۲۸۲).
• آقا ضیاءالدین عراقی، (۱۳۶۱-۱۲۷۸).

• شیخ محمدحسین نائینى غروى، (۱۳۵۵-۱۲۸۲).

• سید ابوالحسن اصفهانى، (۱۳۶۵-۱۲۸۴).

• سید ابوتراب خوانسارى، (۱۳۴۶-۱۲۸۱).

• سید محمد حجت، (۱۳۷۳-۱۳۱۰).

• میرزا على آقا ایروانى، (۱۳۵۳-۱۳۰۱).

• سید ابراهیم اصطهباناتى، (۱۳۷۸-۱۲۹۷).

• میرزا اسدالله زنجانى، (۱۳۷۸-۱۲۸۲).

• میرزا ابوالحسن مشکینى، (۱۳۵۸-۱۳۰۵).

• شیخ اسدالله رشتى، (۱۳۵۴-۱۲۸۲).

در کتاب «زندگانى و شخصیت مرحوم شیخ مرتضى انصارى» مى خوانیم: «حفیدش حاج میرزا على بن میرزا حسن علیارى غروى از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانى است، ولى بیشترین استفاده اش از آقا ضیاءالدین عراقى بوده و هم اکنون از اجله علما، معروف و مقدس ساکن تبریز و از مردم منزوى و به تدریس و تألیف اشتغال دارد و در سفرى که سه سال قبل به اهواز داشتند، گذشته از مراتب علمى، وى را مردى زاهد و با ورع که به مکارم اخلاق آراسته بود، یافتم».

برخى از آیات عظام و بزرگانى هم که با آیت الله میرزا على غروى علیارى همدرس بودند، عبارتند از: سید شهاب الدین مرعشى نجفى، سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویى و سید جواد خامنه اى.

آثار و تألیفات

مرحوم آیت الله علیارى از همان زمان که در درس خارج شرکت کرد، به تألیف پرداخت. فهرست آثارش در نُه رشته علمى عبارتند از:

1. در فقه: الرهن، الوصیة، الوقف، الرضاع، النکاح، الصلح، الخیارات، الشروط، مسقطات الخیار، الاجاره، القضاء، منجزات المریض، الغصب، الزکوة (تقریرات دروس مرحوم آقا ضیاءالدین عراقى) و الصلاة، البیع، الخیارات، (تقریرات دروس شیخ محمدحسین نائینى)،...
2. در اصول: تقریرات اصول بحث آیت الله ضیاءالدین عراقى، الاصول من مباحث الالفاظ (تقریرات بحث آیت الله نایینى)،...
3. در کلام: اصول دین و عقاید، رساله فى الرجعة.
4. در تفسیر: تفسیر قرآن مجید، رساله مفردات قرآن، حروف تهجى.
5. در تاریخ: المهجة فى شرح حال الحجة عجل الله تعالی فرجه، کواکب حسینیه.
6. در دعا: شرح دعای کمیل، شرح دعاى سمات، شرح دعاى صباح، شرح زیارت جامعه کبیره، شرح دعاى افتتاح، شرح دعاى ابوحمزه ثمالى.
7. در حدیث: شرح چهل حدیث از احادیث مشکله، شرح فرمایش حضرت محمد صلی الله علیه و آله، شرح فرمایش حضرت امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه، حل مشکلات الاخبار.
8. در اخلاق: رساله در مواعظ، منهاج الرشاد.
9. در رجال: حاشیه بر رجال وحید بهبهانى، تقریرات رجال بحث آیت الله سید ابوتراب خوانسارى.

ویژگی‌های اخلاقى

آیت الله غروى تکامل در اخلاق و عرفان عملى را مرهون هدایت هاى معنوى عارف عظیم الشأن، مرحوم میرزا على قاضى مى دانست، که در آن عصر استاد اخلاق و هادى سالکان و عاشقان سیر و سلوک بشمار مى آمد.

صفات پسندیده آیت الله غروى زبانزد خاص و عام بود. تواضع، سعه صدر، مدارا و خوش برخوردى، احترام به کوچک و بزرگ، احساس مسئولیت، دستگیرى از فقرا و محرومان حتى در بدترین شرایط اقتصادى، مواسات با مردم، تحمل مشکلات و رنج ها در راه خدا و صبر و بردبارى در برابر حوادث ناگوار، تلاش پیگیر و فعالیت خستگى ناپذیر، کثر مطالعه و نوشتن و برخوردارى از حافظه قوى و ذوق سرشار، علاقه وافر به علم و عمل از جمله صفاتى است که در وجود آن بزرگوار جمع شده بود.

درِ خانه اش همواره به روى مراجعین باز بود، محفل او مجلس قرآن و حدیث و موعظه بود، کمتر کسى بود که در محضرش بنشیند و شیفته مکارم اخلاق و سجایاى حمیده اش نشود. آن بزرگوار، علم را با عمل توأم کرده بود و آن را همواره به عنوان بزرگترین توشه آخرت به مردم توصیه مى کرد، هر چند خانه اش آراستگى نداشت، ولى هر دل شکسته اى به آنجا پناه مى برد. او در طول زندگانى پربرکتش، قناعت پیشه کرد و از لذایذ زندگى چشم پوشید و خانه و پولى را مالک نشد.

همچنین محبت فوق‌العاده اش به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بر کسى پوشیده نیست. خصوصاً عشق سرشارش به سیدالشهداء و شهیدان واقعه کربلا، چنان شورى در او ایجاد مى کرد که سر از پا نمى شناخت، با صداى بلند مى گریست.

حفظ تمامى قرآن یکى دیگر از ویژگی‌هاى آن مرحوم بشمار مى رفت و با عنایت به این که ایشان مفسرى گرانقدر بود، ارزش این امر روشن تر مى گردد. او قرآن را با زندگى آمیخته، در سلوک فردى و اجتماعى اش آن را راهبر قرار داده بود. در ماههاى مبارک رمضان با سوزدل به تلاوت آن مشغول مى شد و تا حدود دوازده بار قرآن را ختم مى کرد.

نیایش‌هاى نیمه شب سنت همیشگى وى بود، شب‌هاى بسیارى را با دعا و نیایش به صبح مى رساند. چه بسا شب‌هایى که با هواى سرد زمستانى در کتابخانه اش از اول شب تا اذان صبح مشغول راز و نیاز با معبود خود بود و خود به این نکته اشاره مى کرد که صداى اذان، اعلام وقت نماز صبح را به وى گوشزد مى کرد. در شب‌هاى خاص مانند، نیمه شعبان، رجب، شب غدیر و شب‌هاى تاسوعا و عاشورا، تا اذان صبح خواب به چشمانش راه نمى یافت.

روزهاى پنج شنبه براى رفتگان، اساتید، هم دوره هاى تحصیل و علما بزرگ، به نام هر یک، مشغول تلاوت قرآن مى شد. جمعه ها اول صبح به استغاثه براى ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف مى پرداخت، در یک کلام «او انیس دعا و دعا انیس او بود».

هدایت الله مسترحمى نیز در شرح حال آیت الله علیارى در مقدمه کتاب منجزات مریض معظم‌له مى نویسد: «وکان من جملة من هاجر الى الله تعالى فى تحصیل هذا المعنى: الفاضل المحقق، والزاهد المدقق، العلامة الفهامه، صاحب محامد الخصال، و خصال المحامد، والمترقى فى مدارج الکمال، آیت الله العظمى الحاج الشیخ على الغروى العلیارى مد ظله العالى».

وفات

مرحوم آیت الله میرزا على غروى علیارى، سرانجام در دوم اردیبهشت سال ۱۳۷۶ شمسی (۱۴۱۷ ق) در تبریز دار فانی را وداع گفت. پیکر پاک آن عالم وارسته به قم منتقل شد و پس از اقامه نماز به امامت آیت الله شیخ محمدتقى بهجت، در صحن حرم مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها در کنار آیت الله سید محمد محقق داماد در آرامگاه ابدى قرار گرفت.

پانویس

منابع

• ستارگان حرم، جلد ۲، نویسنده: مجید محبوبى.

آرشیو عکس و تصویر

• از راست: عبدالحمید شربیانی و علی غروی علیاری

• علی غروی علیاری و ناشناس